به اين پرسش مي توان از ديدگاه هاي مختلف پاسخ گفت:
1. از ديدگاه آيات و روايات اسلامي، زيارتگاه ها و محل هاي عبادت، نبايد نمادي از تجملات دنيايي و زخارف مادي باشد؛ ولي زيباسازي فضا در حد ايجاد جذابيت براي زائران، داراي آثار ثمربخش و سازنده اي است. به عبارت ديگر تعظيم جلال و عظمت بزرگان دين از طريق آباداني و زيباسازي قبور آنان و در كنار آن به وجود آوردن امكانات رفاهي، براي زائران و ارائه خدمات فرهنگي، مادي و... مي تواند نقش سازنده اي در گسترش و ترويج فرهنگ و ارزش هاي اسلامي، اسوه قراردادن ائمه اطهار(ع)، تمسك به سيره آن بزرگواران براي عموم مردم و... داشته باشد. اين خود نتايج مهم و ارزشمندي در حوزه فردي و اجتماعي به دنبال دارد و در نهادينه كردن ارزش هاي الهي و انساني موئثر است. چنانچه بسياري از امور عام المنفعه (مانند خيرات، نذورات، اوقاف، مدرسه سازي، سرپرستي ايتام، پرداخت وجوهات شرعي، كمك به نيازمندان و...) از تاثيرات و نتايج بسيار ارزنده ساخت و ساز صحن و بارگاه امامان و امامزاده ها مي باشد؛ زيرا شكوه اين مكان هاي مقدس در جذب مردم، براي زيارت و انجام دادن خيرات موئثر است و با يادآوري مقام و عظمت والا و سيره و سنت آن بزرگان مردم بسيار زيادي را به سوي خود جلب مي كند و در گسترش فرهنگ و ارزش هاي الهي و سيره و منش فردي و اجتماعي آن بزرگواران موثر است.
2. از ديدگاه فلسفي، «تجمل گرايي نوعي کمال گرايي» است. به تعبير ديگر نفس تجمل گرايي بد نيست. بلکه مصاديق آن را بايد شناسايي کرد. زينت طلا براي مردان و استفاده از ظرف هاي طلا و نقره براي وضو و خوراک حرام است. زيرا اين نوع تجمل گرايي، نشاني از کمال ندارد. اما اين که گنبد امام رضا(ع) را طلا مي کنند و حرم امام رضا و ائمه اطهار(ع) و امام زادگاني چون حضرت معصومه(ع) را با شکوه مي سازند. به همان روحيه کمال گرايي ما انسان ها برمي گردد.
3. مي دانيم که مصداق واقعي و حقيقي کمال، ائمه اطهار و اولياء الهي هستند که همه کمالات الهي را در خود دارند. از طرف ديگر آنها علامت و نشانه دين هستند و قرآن بزرگداشت شعائر و علامت هاي الهي را نشانه تقواي قلب ها دانسته است: «و من يعظم شعائر الله فانها من تقوي القلوب؛ هر کس شعائر الهي را بزرگ دارد، در حقيقت آن از پاکي دل هاست» (حج، آيه 32). قرآن کريم صفا و مروه را شعائر الهي دانسته است. به تعبير ديگر يکي از مصاديق علامت ها و نشانه هاي الهي که بزرگ داشتنش نشانه تقوا و پاکي دلهاست، صفا و مروه هستند: «ان الصفا والمروه من شعائر الله» (بقره، آيه 158). شعائر جمع شعيره به معناي علامت و نشانه است و منظور از آن در آيه شريفه علامت هايي است که خداوند نصب فرموده تا نشانه هايي براي فرمانبرداري الهي باشند (تفسير الميزان، ج 17، ص 409).
عمل به آيه شريفه نشان پاکي دلها، بزرگداشت نشانه هاي دين خداست و مسلما پيامبران و ائمه اطهار(ع) و اولياي الهي از بارزترين نشانه هاي دين خداوند هستند که هر پاک دلي مؤظف به بزرگ داشت آنهاست.
4. بزرگداشت اولياء الهي راه هاي متعددي دارد:
الف) حفظ و نگهداري سخنان و دستورات و آثار آنها و عمل به سخنان آنها.
ب) احترام به مقام و موقعيت معنوي آنها و پاس داشت ايام ولادت و شهادت آنها.
ج) حفظ و تعمير قبور آنها و رعايت حرمت آنها در ساختن زيارتگاه هايي که در شأن آنها باشد.
د) زيارت قبور آنها با احترام و ادب.
5. معمولا در ميان تمام ملل، قبر شخصيت هاي بزرگ سياسي و ديني را در نقاط حساس به خاك مي سپارند و از آن به عنوان نشانه مكتب و نماد افتخار محافظت مي كنند. قرآن مجيد به روشني به ما دستور مي دهد كه به بستگان و خويشاوندان پيامبر گرامي (ص ) مهرورزيم ((قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده في القربي))، (شوري، آيه 23) و مسلما يكي از ابزار علاقه به خاندان رسالت، حفظ و بزرگداشت مرقدهاي آنان است. به دليل همين ابراز احساسات و نشان دادن عشق و علاقه زياد به اهل بيت (ع )، شيعيان همواره سعي كرده اند زيباترين هنرهاي معماري، آيينه كاري، منبت كاري و... را در حرم هاي اهل بيت (ع) و بناهاي متعلق به آنان به كار ببرند و ارزنده ترين و با ارزش ترين فلزات - اعم از طلا و نقره و ساير جواهرات - را وقف آن قبور مطهر نموده و در تزيين گنبد و بارگاه آن بزرگان استفاده كنند. اين نشانه تعظيم شعائر و بيانگر شكوه و اجلال آن بزرگواران در نزد مردم است. هم چنين ديدن اين حرم هاي نوراني، يادآور عظمت معنوي و مقام والاي صاحب آن بارگاه مي باشد.
6. در کنار اين مسائل، رابطه عاطفي و مودت و دوستي است که بين اولياء الهي و پيروان آنها برقرار است و رابطه اولياء الهي با امت، رابطه سياسي نيست بلکه رابطه دوستي و عشق شديد است. اقتضاي رابطه عاشقانه، بذل همه هستي و مال و امکانات خود در راه معشوق است. ائمه اطهار(ع) چنان جايگاه ژرف و رفيعي در دل هاي پاک شيعيان دارند که حاضرند همه هستي خود را فداي آنها کنند و اين افراد موقوفات بسياري را براي قبور ائمه اطهار(ع) وقف کرده اند که مي بايست خرج آنها شود. بر اين اساس روشن مي شود که اولا، بزرگداشت ائمه اطهار(ع) و تعظيم و داير کردن زيارت گاه هاي با شکوه براي آنها، نشان پاکي دل شد و ثانيا رابطه عاشقانه اقتضاي برقراري آرامگاه هاي باشکوه براي ائمه دارد.
7. در شرايط کنوني که متاسفانه به دنبال اشغال عراق شاهد توطئه هاي شوم دشمنان تشيع و تخريب بارگاه امامان معصوم در عراق هستيم توجه به توسعه و زيبا سازي حرم آن بزرگواران اقدامي ضروري است. زيرا علاوه بر خنثي سازي توطئه هاي دشمنان نشانگر اهميت و مقام والاي آن امامان بزرگوار در ميان شيعيان مي باشد.
8. بسياري از اين قبيل مبالغ از طريق نذورات و موقوفات مردمي است که با عشق و علاقه آن را به زيباسازي و توسعه بارگاه امامان معصوم(ع) اختصاص داده اند و از نظر شرعي تنها مي بايست در همين راه استفاده شود.
9. اين بزرگداشت با کمک به مستمندان و نيازمندان منافات ندارد. ما به عنوان مسلمان مؤظف هستيم هم به مستمندان کمک کنيم و هم نسبت به برقراري زيارتگاه هاي با شکوه اقدام کنيم. چنان که بسياري از موقوفات ائمه اطهار(ع) اين گونه است که واقفاني به اين دو منظور، امکانات متعددي را وقف کرده اند.
10. اگر مقايسه اي بين ساير بودجه هاي كلان فرهنگي كشور و نتايج حاصله با هزينه هايي كه در اين گونه اقدامات صرف مي شود و نتايج آن داشته باشيم، اهميت اين قبيل اقدامات براي ما روشن مي شود و در بسط و گسترش آن كوشش مي كنيم.
11. البته بايد از هرگونه اسراف، ريخت و پاش و انجام دادن اموري كه به هيچ وجه زيبنده نظام اسلامي و مكتب اهل بيت(ع) نيست جلوگيري كرد و براي استفاده بهينه از امكانات موجود، در جهت گسترش فرهنگ صحيح اسلامي و ارائه خدمات گوناگون (مانند ايجاد كتابخانه، زائرسرا، سالن اجتماعات، مراكز درماني، امكانات آسايش، مراكز فرهنگي، تفريحي ورزشي و... براي عموم افرادي جامعه خصوصا افراد نيازمند و كمك به آنان) بايد برنامه ريزي هاي مناسب انجام داد. همان طور كه شاهد انجام اين گونه اقدامات، از سوي برخي مراكز ديني و زيارتي (مانند آستان قدس رضوي در مشهد، آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) در قم و...) مي باشيم. به اميد آن كه روز به روز از تجملات پرهزينه و كم فايده كاسته شود و به آنچه كه در راستاي رشد معنوي و آسايش زائران است، افزوده شود.
منبع: پرسمان دانشجويي
