شهر اهواز برگرفته از جمع عربی"اخواز"(جمع خوزی) مرکز استان خوزستان است و در فاصله 120 كيلومتري شمال‌غربي خرمشهر و آبادان و در مسير راه‌آهن سراسري خرمشهر- تهران واقع است و دومین شهر بزرگ ایران از لحاظ وسعت و هفتمین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت می‌باشد. رودخانه کارون، بلندترین و پرآب‌ترین رود ایران، اهواز را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده ‌است. اهواز در زمان جنگ دارای 4پل فلزي به نام‌هاي پل سياه(راه‌آهن) يا پل پيروزي، پل سفيد(پل معلق)، پل چهارشير و پل نادري(سلمان فارسی) بود که اکنون به 9 پل افزایش یافته است.دشمن بعثی که قبل از انقلاب با راه‌اندازی و تقویت گروه‌های تروریستی و خرابکار سعی در برهم‌زدن شهر داشت در اولین روز شروع جنگ که همزمان با بمباران شهرها بود؛ نقاط مختلف اهواز از جمله فرودگاه آن را بمباران نمود و در روزهای بعد نیز به طور مداوم این شهر را زیرآتش توپخانه خود قرار داد و خسارات جاني و مالي فراواني بر اين شهر وارد آورد. ارتش عراق كه براي اشغال خوزستان، هدف اصلي خود را تصرف اهواز قرار داده بود و مبادرت به تغيير اسامي جغرافيايي اين استان در كتب و نقشه‌های خود كرده بود و اهواز را با نام جعلی «الاحواز» معرفی مي‌كرد، با دو لشکر 5 و9 از دو محور براي اشغال و تصرف اهواز پيش‌روي كرد: الف)محور طلاييه-جفير- اهواز كه در 5/7/1359 در حوالی کارخانه نورد و در چندکیلومتری جنوب شهر متوقف شد؛ ب)محور چزابه- بستان- سوسنگرد- حميديه- اهواز كه پس از اشغال سوسنگرد، در 8/7/1359تا جنوب جاده حمیدیه- اهواز پيش‌روي نمود. احساس نگراني شديد از سقوط اهواز و سخن تكان دهنده امام‌خمینی(ره) مبنی بر این كه: «مگر جوانان اهواز مرده‌اند؟!» منجر به طراحی و انجام عملیات غیوراصلی و شبيخون‌های متعدد رزمندگان اهواز به قواي دشمن و انهدام آن‌ها شد. با وجود مقاومت مدافعان به ويژه در مدخل ورودي جنوب اهواز، به نظر مي‌رسد كه مهم‌ترين عامل توقف لشكر5، كندي حركت لشكر 9 در جبهه سوسنگرد بوده است. مهم‌ترين عملياتي كه در منطقه اهواز به اجرا درآمد، عمليات بيت‌المقدس بود كه با اجراي آن، دشمن تا مرز عقب رانده شد و اهواز از حملات دشمن رهایی یافت. با هجوم مجدد سراسری دشمن پس از پذیرش قطعنامه598 نيز نبرد بزرگي در اين منطقه درگرفت و در حالي كه دشمن با انبوهي از لشکرهاي خود به مناطق اهواز و خرمشهر تهاجم نمود، پيام هشداردهنده امام، همت رزمندگان را برانگيخت و در عملیات سرنوشت دشمن مجدداً تا مرز به عقب رانده شد. در طول جنگ این شهر مرکز پشتیبانی تدارکاتی و تأمین نیرو و مرکز قرارگاه‌ها بوده است و تا پایان جنگ رزمندگان از سراسر كشور براي شركت در عمليات‌هاي مختلف و اعزام به خط مقدم به اهواز عزيمت مي‌نمودند. استقرار پادگان لشکر 92 زرهی استان خوزستان در اهواز نیز بر حساسیت نظامی این شهر افزوده بود. بيمارستان شهيد بقايي واقع در انتهاي منطقه گلستان و معراج شهدا واقع در منطقه نورد، ساختمان سپنتا و پایگاه منتظران‌شهادت(گلف) از جمله نقاط حماسی اهواز در طول جنگ است. اغلب مساجد اهواز نظیر مسجد امام‌علي(ع) ومسجد صاحب‌الزمان(عج) ضمن تشکیل ستاد جمع‌آوری کمک‌های مردمی به جذب و آموزش بسیجیان می‌پرداختند. زينبيه اهواز بعنوان ستاد پشتيباني و جمع‌آوري مايحتاج جبهه‌ها توسط بانوان اهواز راه‌اندازي شد كه علاوه بر بسته‌بندي اقلام اهدايي به جبهه‌ها، به شستشوي پتو و ملحفه رزمندگان و زخمي‌ها نيز اقدام مي‌نمودند. حسينيه اعظم که محل تجمع مردم اهواز در طول دوران مبارزات انقلاب و بعد از انقلاب بوده است ضمن برپایی نمازجمعه اهواز در طول جنگ به عنوان محلی برای تشيع جنازه شهدا تبدیل شده بود. زیارتگاه علی‌بن‌مهزیار و شهیدآباد نیز محل برگزاری مراسم‌های سخنرانی و مذهبی رزمندگان در طول جنگ بود. در ابتدای جنگ ساختمان استانداری اهواز نیز محل استقرار ستاد جنگ‌های نامنظم به فرماندهی شهید دکتر چمران و آیت‌الله خامنه‌ای بود. ستاد بسیج عشایر به فرماندهی عبدالهادی کرمی نیز در مدرسه خانلری اهواز مستقر بود و در ابتدای جنگ به صورت چریکی فعالیت می‌نمود.

منبع: اطلس‌ جغرافیای‌حماسی 1