آبادان مرکز شهرستان آبادان و پس از اهواز، دومین شهر مهم استان خوزستان است که از شمال به خرمشهر و رود كارون، از شرق به رودخانه بهمن‌شير و اراضي مسطح باتلاقي و از جنوب و غرب به اروندرود منتهي مي‌شود. نام این شهر در گذشته «عبادان»(یعنی عبادت‌کنندگان) بوده است. در سال ۱۳۱۴ش طبق مصوبه هیئت وزیران نام عبادان به آبادان تغییر یافت. از مناطق مشهور شهر آبادان می‌توان به محله‌های بریم، بوارده، اروسی، فیه، هزاری‌ها، هلندی‌ها، امیری، احمدآباد، شاه‌آباد، فرح‌آباد، میدان طیب و بهمن‌شیر اشاره نمود. این شهر دارای فرودگاه و بندر است که به دلیل داشتن پالایشگاه نفت و راهبردی بودن و هم‌مرزی با کشور عراق از زمان جنگ‌جهانی دوم از پراهمیت‌ترین شهرهای خاورمیانه و ایران بوده‌ است .نفت از اغلب مناطق خوزستان با لوله به این شهر می‌رسد و پس از تصفیه به کلیه نقاط کشور و برخی مراکز معاملات نفت جهان صادر می‌شود. قبل از پیروزی انقلاب‌اسلامی يكي از وقايع مهم آبادان آتش گرفتن سينما ركس به دست عوامل رژیم پهلوي در 28 مرداد 1357بود كه درآن حادثه 377 تن جان خود را از دست دادند. پس از پيروزي انقلاب‌اسلامي عوامل ضدانقلاب دست به اقدامات خرابكارانه متعددی در سطح شهر زدند كه از جمله آن انفجار بمب در محوطه پالايشگاه آبادان در 23خرداد 1358، تخريب پل واقع بر نهر محربي و نهر ابوالفضل در سوم دي‌1358 و انفجار چند لوله‌ نفت و گاز در شمال آبادان در 16‌اسفند‌1358‌ است. از همان ابتدا حجت‌الاسلام غلام‌حسين جمي(امام‌جمعه آبادان) و جمعي از مبارزین،كميته انقلاب‌اسلامي در آبادان را تشكيل دادند و به مبارزه با اقدامات خرابکارانه ضدانقلاب پرداختند. آبادان از نخستين ساعات آغاز جنگ در31 شهريور 1359با تهاجم هوايي دشمن روبه‌رو شد و خساراتي به پالايشگاه آن وارد شد. در مهرماه1359 آتش سنگين توپخانه دشمن از جنوب اروندرود بر تمام منطقه خرمشهر و آبادان روانه شد و به فرودگاه آبادان، تأسیسات نفتي و اسكله‌هاي شهر و حتي بيمارستان‌ها آسيب جدي وارد شد. در 19مهر دشمن آبادان را به محاصره كامل خود درآورد با این حال حدود 10هزار نفر از ساکنین آبادان شجاعانه این شهر را ترک نکردند. با فرمان تاریخی حضرت امام‌خمینی(ره) مبنی بر شکست حصر آبادان، با تشكيل ستاد فرماندهي اروند در ماهشهر، سرهنگ حسني سعدي در اين زمان به فرماندهي منطقه عمليات آبادان- خرمشهر منصوب شد و نيروهايی که شامل نيروي‌زميني ارتش، تكاوران نيروي‌دريايي، ژاندارمري، نيروي سپاه و بسيج مردمي بودند در منطقة ماهشهر، دارخوين و آبادان مستقر شدند. دشمن که از اشغال چند روزه خوزستان ناکام مانده بود؛ تلاش برای اشغال خرمشهر و آبادان را تشدید کرد و تلاش نمود تا آبادان را با عبور از بهمن‌شير اشغال كند لذا در ساعات اوليه روز هشتم آبان دشمن توانست در كرانه شمال بهمن‌شير به سمت شرق پيش‌روي كرده و حدود 15 كيلومتر از اين كرانه را تحت كنترل خود درآورده و محاصره شهر را تكمیل کند. دشمن با عبور دادن قسمتي از نيروهاي خود از بهمن‌شیر در 9/8/1359 توانست براي اولين بار وارد جزيره آبادان شود که با اجرای عمليات كوي ذوالفقاري مجدداً به عقب رانده شد. حدود يك سال شهر آبادان در محاصره دشمن بود تا آنکه با همت و تلاش رزمندگان در طی عمليات ثامن‌الائمه(ع) در پنجم مهرماه1360، حصر آبادان شكسته شد، اما کماکان گلوله‌باران شهر آبادان همچنان ادامه داشت. اين شهر در طول جنگ به عنوان عقبه عمليات‌هاي مختلفي از جمله بيت‌المقدس، والفجر8 و كربلاي 4و 5  مورد استفاده قرار گرفت. اکنون بسیاری از شهدای دوران مقاومت در گلستان شهدای این شهر به خاک سپرده شده‌اند.

منبع: اطلس‌ جغرافیای‌حماسی 1